Άλμπερτ Άινσταϊν, η διάνοια του 20ου αιώνα

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ήταν μία από τις πιο δημιουργικές διάνοιες της ανθρώπινης ιστορίας. Ήταν φυσικός γερμανοεβραϊκής καταγωγής, που το 1940 πολιτογραφήθηκε Αμερικανός.

Γεννήθηκε στην Ουλμ της Γερμανίας στις 14 Μαρτίου του 1879 και πέθανε στο Πρίνστον των ΗΠΑ στις 18 Απριλίου του 1955. Στα πρώτα 15 χρόνια του 20ού αιώνα ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ανέπτυξε μία σειρά από θεωρίες που διακήρυξαν, για πρώτη φορά, την ισοδυναμία της μάζας προς την ενέργεια, ενώ ταυτόχρονα, έδωσαν εντελώς νέο περιεχόμενο στις έννοιες του χώρου, του χρόνου και της βαρύτητας. Οι θεωρίες του δεν ήταν παρά μια βαθιά αναθεώρηση της παλαιάς Νευτώνειας Φυσικής και αποτέλεσαν επανάσταση για την επιστημονική και φιλοσοφική έρευνα.

Νεότητα και σπουδές

Το 1880 η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στο Μόναχο όπου ο πατέρας του, Χέρμαν Αϊνστάιν και ο θείος του Γιάκομπο Αϊνστάιν άνοιξαν ένα μικρό ηλεκτρομηχανολογικό εργαστήριο. Στα παιδικά του χρόνια δύο άνθρωποι επέδρασαν σημαντικά στη διαμόρφωση της σκέψης του Άλμπερτ.

Ο θείος του Γιάκομπ που τον ενέπνευσε, αποκαλύπτοντάς του όλη τη γοητεία των μαθηματικών και ο θείος του Σέζαρ Κωχ που του εμφύτευσε μια αδηφάγα περιέργεια για την επιστήμη. Στα δώδεκά του χρόνια ο Αϊνστάιν αποφάσισε να αφιερωθεί στην επίλυση του γρίφου που λέγεται «σύμπαν». Τρία χρόνια αργότερα, με πολύ χαμηλούς βαθμούς στην Ιστορία, τη Γεωγραφία και τις ξένες γλώσσες, εγκατέλειψε το σχολείο του, χωρίς να πάρει απολυτήριο και πήγε στο Μιλάνο να συναντήσει την οικογένειά του, που πρόσφατα είχε μεταναστεύσει, γιατί οι δουλειές του πατέρα του δεν πήγαιναν καλά. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν συνέχισε τις σπουδές του στην Ελβετία, στη φημισμένη Πολυτεχνική Ακαδημία της Ζυρίχης όπου ολοκλήρωσε επιτυχώς τέσσερα χρόνια σπουδών στη Φυσική. Μετά την αποφοίτησή του, την άνοιξη του 1900, πήρε την ελβετική υπηκοότητα, δούλεψε για δύο μήνες ως καθηγητής Μαθηματικών και τέλος το 1902 προσλήφθηκε ως εξεταστής στο Ελβετικό Γραφείο Ευρεσιτεχνιών στη Βέρνη. Ο Αϊνστάιν παντρεύτηκε το 1903 τη συμφοιτήτρια του Μίλεβα Μάριτς.

Πρώτες δημοσιεύσεις και θεωρία της σχετικότητας

Στις αρχές του 1905 ο Αϊνστάιν δημοσίευσε στο μηνιαίο γερμανικό περιοδικό «Annalen der Physik» μια διατριβή με τίτλο: «Ένας νέος προσδιορισμός των μοριακών διαστάσεων», με την οποία απέκτησε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης. Τέσσερα ακόμη σπουδαία άρθρα δημοσιεύθηκαν στο ίδιο περιοδικό, την ίδια χρονιά και άλλαξαν για πάντα τη θεώρηση που είχε ο άνθρωπος για το σύμπαν. Η κατανόηση της νέας θεωρίας και η αναγνώριση του δημιουργού της απείχαν πολλά χρόνια ακόμη, αλλά ο Αϊνστάιν είχε κερδίσει μία θέση ανάμεσα στου πιο φημισμένους Ευρωπαίους φυσικούς, οι οποίοι ζητούσαν τις συμβουλές του όλο και περισσότερο. Ενώ ο Αϊνστάιν συνέχιζε την ανάπτυξη της θεωρίας του, προσπαθώντας να ενσωματώσει σ’ αυτήν και το φαινόμενο της βαρύτητας, άφησε το γραφείο ευρεσιτεχνιών και ύστερα από ένα σύντομο πέρασμα από το Πανεπιστήμιο της Βέρνης και το Γερμανικό Πανεπιστήμιο της Πράγας, επανήλθε το 1912 στην Πολυτεχνική Ακαδημία της Ζυρίχης. Το 1914 αναχώρησε οικογενειακώς για το Βερολίνο, που ήταν τότε ένα από τα πιο λαμπρά κέντρα της ευρωπαϊκής επιστήμης.

Η γενική θεωρία της σχετικότητας

Η γενική θεωρία της σχετικότητας

Στη γενική θεωρία της σχετικότητας το ακούραστο μυαλό του Αϊνστάιν πραγματεύεται κινήσεις με μεταβαλλόμενη ταχύτητα. Ο Αϊνστάιν προσέγγισε το θέμα κατά τρόπο εντελώς διαφορετικό από τον Νεύτωνα. Ο Αϊνστάιν δημιούργησε χρησιμοποιώντας δέκα σύνθετες εξισώσεις «πεδίου», τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας το 1916. Η Γενική Θεωρία, αντίθετα προς την Ειδική Θεωρία, δεν είχε σχεδόν κανένα άμεσο νοητικό πρόγονο. Ακόμη και σήμερα οι νοητικές συλλήψεις που χρησιμοποίησε ο Αϊνστάιν ξαφνιάζουν τους επιστήμονες.

Ανάπτυξη της ατομικής βόμβας

Ο μεγάλος Δανός ατομικός φυσικός Νιλς Μπορ έφερε το 1939 στον Αϊνστάιν την είδηση ότι η Γερμανίδα πρόσφυγας φυσικός Λίζε Μάιτνερ είχε διασπάσει το άτομο του ουρανίου με ελαφρή απώλειας μάζας που είχε μετατραπεί σε ενέργεια. Τα πειράματα, που πραγματοποιηθήκαν στην Κοπενγχάγη, είχε εμπνευστεί η Μάιτνερ από όμοια, αν και λιγότερο αξιόπιστα, που είχαν γίνει μερικούς μήνες νωρίτερα από δύο Γερμανούς χημικούς, τους Ότο Χαν και Φριτς Στράσμαν, στο Βερολίνο. Ο Μπορ έκανε τη σκέψη ότι αν μπορούσε να πραγματοποιηθεί μια ελεγχόμενη αλυσιδωτή αντίδραση σχάσεως ατόμων ουρανίου, το αποτέλεσμα θα ήταν μια έκρηξη μαμούθ. Ο Αϊνστάιν δυσπιστούσε σε μια τέτοια δυνατότητα, τα εργαστηριακά όμως πειράματα στις Ηνωμένες Πολιτείες απέδειξαν το εφικτό της ιδέας. Με έναν πόλεμο που θεωρούνταν ότι επέρχεται στην Ευρώπη και με τον φόβο ότι οι ναζί επιστήμονες ίσως να κατασκεύαζαν πρώτοι μια τέτοια βόμβα, ο Αϊνστάιν πείσθηκε από συναδέλφους του να γράψει ένα γράμμα στον πρόεδρο Φράνκλιν Ρούσβελτ, παροτρύνοντας για «μεγάλη επαγρύπνηση και, αν είναι αναγκαίο, γρήγορη δράση» από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην έρευνα για την κατασκευή της ατομικής βόμβας. Αυτή η σύσταση είχε ως αποτέλεσμα την έναρξη του Ερευνητικού Προγράμματος Μανχάταν για την κατασκευή της ατομικής βόμβας. Μολονότι δεν πήρε μέρος στην εργασία που γινόταν στο Λος Άλαμος του Νέου Μεξικού και δεν έμαθε ότι είχε κατασκευαστεί βόμβα πυρηνικής σχάσεως μέχρις ότου έπεσε η πρώτη στη Χιροσίμα το 1945, το όνομά του είχε συνδεθεί στενά με τον ερχομό της ατομικής εποχής…

Το τέλος

Σε σύγκριση με τη δόξα που είχε μια γενέα πρωτύτερα, ο Αϊνστάιν ήταν στην πραγματικότητα παραμελημένος και έλεγε ότι αισθανόταν τον εαυτό του σχεδόν σαν ένα ξένο μέσα στον κόσμο. Η υγεία του είχε επιδεινωθεί σε τέτοιο βαθμό που δεν μπορούσε πια να παίζει βιολί ή να κάνει βαρκάδες. Στις 18 Απριλίου 1955 ο Αϊνστάιν πέθανε, ενώ κοιμόταν, στο Νοσοκομείο του Πρίνστον.